เบาหวานขณะตั้งครรภ์คืออะไร?

เบาหวานขณะตั้งครรภ์เป็นภาวะที่ระดับน้ำตาลในเลือดสูงเนื่องจากภาวะดื้อต่ออินซูลิน ซึ่งส่งผลกระทบต่อทั้งมารดาและทารกในครรภ์ มารดาอาจมีภาวะคลอดก่อนกำหนด และทารกอาจมีพัฒนาการที่ไม่สมบูรณ์ เช่น ระบบทางเดินหายใจ ระบบย่อยอาหาร และการพัฒนาของสมอง

วิธีปฏิบัติตัวหากมีความเสี่ยงในการเกิดเบาหวานขณะตั้งครรภ์ 

1. ปรับเปลี่ยนการรับประทานอาหาร ลดการทานอาหารจำพวกแป้ง ข้าวเหนียว เส้นก๋วยเตี๋ยว และของทอด

2. ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ เช่น การเดินต่อเนื่องอย่างน้อย 20 นาทีต่อวัน

3. ควบคุมการรับประทานอาหารเป็นมื้อหลักและมื้อรองอย่างเหมาะสมเพื่อลดโอกาสเกิดเบาหวาน

แนวทางการดูแลหากเกิดภาวะเบาหวานขณะตั้งครรภ์  

1. ควบคุมอาหาร โดยแบ่งเป็น 6 มื้อ ได้แก่ 3 มื้อหลักและ 3 มื้อรอง ควรเน้นทานอาหารที่มีประโยชน์ เช่น ไข่ ปลา และผักต่างๆ

2. การออกกำลังกาย เพื่อเสริมสร้างการเผาผลาญและควบคุมน้ำหนักที่เหมาะสม

3. การตรวจระดับน้ำตาลในเลือด ควรตรวจเลือดหลังอาหารมื้อหลักเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลไม่ให้สูงหรือต่ำเกินไป

4. การฉีดอินซูลิน กรณีที่ไม่สามารถควบคุมด้วยอาหารและการออกกำลังกาย การฉีดอินซูลินถือเป็นทางเลือกที่ปลอดภัย

5. การประเมินการเจริญเติบโตของทารก โดยการตรวจอัลตราซาวด์เพื่อตรวจความสมบูรณ์ของอวัยวะและการนับลูกดิ้นเป็นประจำ

การวางแผนการคลอด  

ผู้ที่มีภาวะเบาหวานขณะตั้งครรภ์สามารถคลอดตามธรรมชาติได้หากทารกอยู่ในช่วงอายุครรภ์ที่เหมาะสม หากทารกมีน้ำหนักเกิน 4,000 กรัม อาจต้องพิจารณาผ่าคลอด

การดูแลหลังคลอด  

หลังคลอดควรตรวจระดับน้ำตาลอีกครั้งในช่วง 6-12 สัปดาห์ เพื่อตรวจหาภาวะเบาหวานชนิดที่สอง และควรติดตามสุขภาพของแม่และทารกอย่างใกล้ชิด

ผู้เขียน :

ผศ.นพ.เกียรติศักดิ์ คงวัฒนกุล

หน่วยเวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์

ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น